5K kennsluaðferðin
5E kennsluaðferðin, eða The 5 E´s, var þróuð árið 1987 af BSCS (the Biological Sciences Curriculum Study) sem er menntastofnun í Bandaríkjunum. Aðferðin felur í sér að nemendur vinna saman að því að leysa vanda og rannsaka nýjar hugmyndir með því að spyrja spurninga, kanna, greina og draga ályktanir. E-in fimm standa fyrir ensku orðin Engage, Explore, Explain, Elaborate og Evaluate. (Lesley University, e.d.). Í meistararitgerð sinni, Nánasta umhverfi sem uppspretta náms, kallar Björg Haraldsdóttir aðferðina 5K kennsluhring þar sem E-in fimm verða kveikja, könnunarleiðangur/útinám, koma í skilning um, kafað dýpra og kunnátta metin (Björg Haraldsdóttir, 2010, bls. 58).
Í stuttu máli felur fyrsta þrep aðferðarinnar í sér að kennari kemur með kveikju sem vekur (vonandi) áhuga nemenda á tilteknu viðfangsefni og tengir fyrri reynslu þeirra. Ef einhverjar ranghugmyndir koma fram á þessu stigi á kennari að leiðrétta þær. Á öðru þrepi hringsins, könnunarleiðangur/útinám, fá nemendur tækifæri til að rannsaka viðfangsefnið með áþreifanlegum hætti, gjarnan utandyra. Áður en þeir gera það þurfa þeir að setja fram tilgátur um viðfangsefnið og mögulegar lausnir. Þriðja þrepið, koma í skilning um, gengur út á að setja fram vísindalegar skýringar á viðfanginu þar sem kennarinn byggir ofan á afrakstur nemenda úr fyrsta og, aðallega, öðru þrepi. Þetta felur í sér að kennari kynnir fyrir nemendum hugtök, ferla og/eða hæfni með hnitmiðuðum hætti. Á fjórða þrepi kafað dýpra, fá nemendur tækifæri til að nýta nýfengna þekkingu og hæfni til að dýpka skilning sinn á viðfangsefninu og jafnvel yfirfæra á nýjar aðstæður. Að lokum á fimmta þrepi metur kennari kunnáttu nemenda samkvæmt þeim markmiðum sem lagt var upp með í upphafi ferilsins. Það þykir æskilegt að nemendur fái einnig tækifæri á að meta eigin árangur.
Á öllum stigum skal lögð áhersla á samvinnu og samræðum milli nemenda og nemenda og kennara (Björg Haraldsdóttir, 2010, bls. 54).
5K kennsluaðferðin er um margt þrautreynd og hefur til að mynda notið mikillar hylli í Bandaríkjunum. Eins og fram kom hér á undan gengur aðferðin út á að nemendur, með aðstoð kennara, noti vísindaleg vinnubrögð og byggi stöðugt ofan á vitneskju sína með athugunum, ígrundun og samræðum. Aðferðin tónar mjög vel við námskenningar virtra fræðimanna og nægir þar að nefna kenningar Piaget, Dewey og Vygotsky. Hvert þessara fimm þrepa, sem aðferðin byggir á, gerir ráð fyrir því að ákveðin samfella sé í námi nemenda, þeir skilji betur til hvers er ætlast og auki við hæfni sína með því að bæta stöðugt við fyrri hugmyndir sínar og þekkingu. Misjafnt er hve langur tími fer í hvert þrep og ræðst það meðal annars af viðfangsefnum og aðstæðum (Björg Haraldsdóttir, 2010, bls. 58-59). Aðferðin er ekki ný af nálinni og hefur hún því, að einhverju leyti, þróast með tímanum sem eðlilegt er. Sem dæmi má nefna að misjafnt er hvort eitthvert stiganna er endurtekið og ræðst það m.a. af umfangi viðfangsefnisins og því hve flókin úrlausnarefnin eru sem ætlast er til að nemendur skilji (Digital Chalkboard, e.d.). Í útfærslu okkar á fuglaverkefninu er t.d. gert ráð fyrir því að endurtaka könnunarleiðangur nemenda, útinámið, sem við teljum nauðsynlegt til að nemendur nái fullum tökum á viðfangsefninu.
5E kennsluaðferðin, eða The 5 E´s, var þróuð árið 1987 af BSCS (the Biological Sciences Curriculum Study) sem er menntastofnun í Bandaríkjunum. Aðferðin felur í sér að nemendur vinna saman að því að leysa vanda og rannsaka nýjar hugmyndir með því að spyrja spurninga, kanna, greina og draga ályktanir. E-in fimm standa fyrir ensku orðin Engage, Explore, Explain, Elaborate og Evaluate. (Lesley University, e.d.). Í meistararitgerð sinni, Nánasta umhverfi sem uppspretta náms, kallar Björg Haraldsdóttir aðferðina 5K kennsluhring þar sem E-in fimm verða kveikja, könnunarleiðangur/útinám, koma í skilning um, kafað dýpra og kunnátta metin (Björg Haraldsdóttir, 2010, bls. 58).
Í stuttu máli felur fyrsta þrep aðferðarinnar í sér að kennari kemur með kveikju sem vekur (vonandi) áhuga nemenda á tilteknu viðfangsefni og tengir fyrri reynslu þeirra. Ef einhverjar ranghugmyndir koma fram á þessu stigi á kennari að leiðrétta þær. Á öðru þrepi hringsins, könnunarleiðangur/útinám, fá nemendur tækifæri til að rannsaka viðfangsefnið með áþreifanlegum hætti, gjarnan utandyra. Áður en þeir gera það þurfa þeir að setja fram tilgátur um viðfangsefnið og mögulegar lausnir. Þriðja þrepið, koma í skilning um, gengur út á að setja fram vísindalegar skýringar á viðfanginu þar sem kennarinn byggir ofan á afrakstur nemenda úr fyrsta og, aðallega, öðru þrepi. Þetta felur í sér að kennari kynnir fyrir nemendum hugtök, ferla og/eða hæfni með hnitmiðuðum hætti. Á fjórða þrepi kafað dýpra, fá nemendur tækifæri til að nýta nýfengna þekkingu og hæfni til að dýpka skilning sinn á viðfangsefninu og jafnvel yfirfæra á nýjar aðstæður. Að lokum á fimmta þrepi metur kennari kunnáttu nemenda samkvæmt þeim markmiðum sem lagt var upp með í upphafi ferilsins. Það þykir æskilegt að nemendur fái einnig tækifæri á að meta eigin árangur.
Á öllum stigum skal lögð áhersla á samvinnu og samræðum milli nemenda og nemenda og kennara (Björg Haraldsdóttir, 2010, bls. 54).
5K kennsluaðferðin er um margt þrautreynd og hefur til að mynda notið mikillar hylli í Bandaríkjunum. Eins og fram kom hér á undan gengur aðferðin út á að nemendur, með aðstoð kennara, noti vísindaleg vinnubrögð og byggi stöðugt ofan á vitneskju sína með athugunum, ígrundun og samræðum. Aðferðin tónar mjög vel við námskenningar virtra fræðimanna og nægir þar að nefna kenningar Piaget, Dewey og Vygotsky. Hvert þessara fimm þrepa, sem aðferðin byggir á, gerir ráð fyrir því að ákveðin samfella sé í námi nemenda, þeir skilji betur til hvers er ætlast og auki við hæfni sína með því að bæta stöðugt við fyrri hugmyndir sínar og þekkingu. Misjafnt er hve langur tími fer í hvert þrep og ræðst það meðal annars af viðfangsefnum og aðstæðum (Björg Haraldsdóttir, 2010, bls. 58-59). Aðferðin er ekki ný af nálinni og hefur hún því, að einhverju leyti, þróast með tímanum sem eðlilegt er. Sem dæmi má nefna að misjafnt er hvort eitthvert stiganna er endurtekið og ræðst það m.a. af umfangi viðfangsefnisins og því hve flókin úrlausnarefnin eru sem ætlast er til að nemendur skilji (Digital Chalkboard, e.d.). Í útfærslu okkar á fuglaverkefninu er t.d. gert ráð fyrir því að endurtaka könnunarleiðangur nemenda, útinámið, sem við teljum nauðsynlegt til að nemendur nái fullum tökum á viðfangsefninu.